Özellikle yatırımcıların devletlere karşı açtığı tahkim davalarında, sık sız sözlü çeviri yapılmasına gerek duyulur. Genellikle taraf avukatları, dava dilekçelerinin hazırlanmasına, bilirkişilerin hukuki mütalaalarına ve olgu tanıklarının ifadelerine çok zaman ayırır. Ancak çevirmenlerin önemi göz ardı edilir ve duruşmada tercüme yapacak çevirmenler sürece dahil edilmez. Oysa tahkim duruşmasında çevirmenler göz ardı edilmemesi gereken bir rol üstlenir; zincirin en güçlü veya en zayıf halkası olabilirler.
Her yıl yaklaşık 85 çevirmen/iş günü tahkim davasında çalışan bir ekip olarak, çevirmenlerle verimli bir çalışma yapabilmek için akılda bulunulması gereken bazı konuları sıraladık.
Duruşmadan önce:
- Çevirmenleri ekibin bir parçası olarak görün. Çevirmen seçerken sadece CV istemek yeterli olmayabilir. Hukuk çevirisi, özelde tahkim davaları hakkında deneyimi olan çevirmenlerle çalışmak toplantının başarısı için önemlidir.
- Çevirmenleri tahkim sürecine ne kadar erken dahil ederseniz, o kadar faydalı olur. Çevirmenlerle önceden tanışın, çevirmenlere brifing verin. Hakemlerin kimi tanık veya bilirkişilerin farklı dillerde söylediklerinin tek kelimesini anlamayacaklarını, sadece çevirmenlerin ağzından çıkacakları takip edeceklerini unutmayın.
- Çeviri stratejisini belirleyin. Genellikle eşzamanlı (simultane) veya ardıl (konsekütif) çeviri konusunda kararı hakem heyeti tek başına veya taraf vekilleriyle beraber verir. Taraf vekillerinin belirlemesi gereken konular, iki tarafın da aynı çevirmenlerden mi faydalanacağı, yoksa herkesin kendi çevirmenlerini mi seçeceği konusudur.
- Taraflardan sadece birinin çeviriye ihtiyaç duyduğu durumlarda, bazen diğer taraf yapılan çeviriyi kontrol etmek için farklı çevirmenler görevlendirebilir.
- Çevirmenlere duruşma tarihinde önce dava dosyalarını okuma ve anlama imkanı verilmelidir. Çevirmenlerin hukukçu olmadığı, davanın her türlü detayına hakim olarak duruşmaya katılmaları gerektiği ve başka toplantılarda da çalıştıkları göz önünde bulundurularak, dosyaların en az birkaç hafta öncesinden çevirmenlerin elinde olması şarttır.
- Gizlilik konusunda endişesi olan taraflar, çevirmenlere dosyalara erişim vermeden önce gizlilik beyanı imzalatabilir. Profesyonel çevirmenler açısından gizliliğin zaten temel bir mesleki şart olduğu, her türlü toplantıda elde edilen bilgilerin gizli tutulduğu da unutulmamalıdır.
Duruşma sırasında:
- Ardıl çeviri yapılacaksa, çevirmen ifade verecek kişinin yanında, yüzü hakem heyetine dönük olacak şekilde oturtulmalı, gerekirse önüne bir mikrofon yerleştirilmelidir. Çevirmene, tıpkı bilirkişi veya tanık gibi not tutmak ve dava dosyalarına bakmak için yeterli büyüklükte bir masa ve sandalye sağlanmalıdır.
- Çevirmenlerin çalışma süresi konusunda önerilerine uyulmalıdır. Tahkim davaları içeriği nedeniyle çok fazla konsantre olmayı gerektiren, çevirmen açısından zorlu toplantılardır. Çevirmenlerden normal çalışma sürelerinden daha uzun çalışmaların istemek, hata yapma olasılıklarını artırır.
- Duruşma sırasında hakemlere ve taraflara verilen her türlü belgeden bir kopya da çevirmenlere verilmelidir. Sanal duruşmalarda, çevirmenlerin belgeleri görebileceği ayrı bir ekran ayarlanmalıdır.
- Çeviride bir hata veya eksiklik olduğunu düşünülürse, çevirmen çevirisini bitirince bu görüş ifade edilmelidir. Çevirmenler bir hata varsa hemen düzeltecek, yardımınız için teşekkür edecektir. Çeviride hata olup olmadığı konusunda görüş ayrılığı olan durumlarda, genellikle konuşmacıdan söylediğini tekrarlaması rica edilir ve çevirmenler söylenenleri tekrar tercüme eder.
- Çevirmenlerin soru sorması veya söylenenlerin tekrarlanmasını istemesi yetkin olmama veya zaaf göstergesi değil, verilen mesajı eksiksiz aktarma isteğinin göstergesidir.
Bir tahkim davasında, örneğin karşılaştırmalı borçlar hukuku maddelerini, sondaj kuyusu ve asma köprü inşaat tekniklerini, finansal analizleri ve tazminat hesaplarını tercüme etmek durumunda kalan çevirmenlerin işinin zor olduğu, hazırlık aşamasında tarafların desteğine ihtiyaç duyacağı kabul edilmelidir. Ayrıca tahkim konusunda uzmanlaşan çevirmenlerin, kimi avukatlardan daha fazla tahkim duruşmasına katıldığı ve tahkim konusunda çok deneyim sahibi olduğu unutulmamalı, tavsiyeleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Yılda 85 çevirmen/iş günü tahkim davasında çalışan Enterkon çevirmenlerinin deneyimlerinden ve uzmanlıklarından yararlanmak isterseniz, bizimle temasa geçebilirsiniz.
Ahu Latifoğlu Doğan
Konferans Çevirmeni ve Enterkon Yönetim Kurulu Üyesi